Zomerwarmte in de winter? Ja, met een een bronnet kan dat!
Het klinkt als een 1-april-grap: zomerwarmte in de winter. Maar het is serieuze werkelijkheid. Je kunt warmte in de zomer opsparen en in de winter met die opgespaarde warmte je huis verwarmen. Twee betrokken vrijwilligers van EnergieRijk Houten/ ‘Buurtwarmte doen we samen’ leggen het uit.
Dat verwarmen gaat zo: je zoekt op zo’n 100 meter diepte een bel stilstaand water. In de zomer breng je door de zon opgewarmd oppervlaktewater – water uit een meer of een sloot – via een leiding naar die ondergrondse waterbel: dat is je “warmtespaarpot”. De temperatuur in je warmtespaarpot stijgt dan in de zomer. Die warmtespaarpot heet: WKO (Warmte Koude Opslag). In de winter doe je het omgekeerde: de opgespaarde warmte laat je door een leiding weer omhoogkomen en brengt die naar een warmtepomp die nog maar een klein beetje warmte hoeft toe te voegen om je woning te verwarmen. In je woning pas je dan een water-water warmtepomp toe, om de temperatuur voor je vloerverwarming, radiators of convectors hoog genoeg te maken. De warmtepomp gebruikt maar 1 deel aan elektriciteit op 4 delen warmte uit de warmtebron. Dat “stookt” dus erg voordelig! Ter vergelijking: Als je nu 1.000 m3 aardgas per jaar verbruikt, zou die warmtepomp genoegen nemen met 2.000 kWh aan energie. Een flinke besparing op je energierekening dus. De warmtepomp kan je natuurlijk zelf aanschaffen, maar is ook te leasen (te huren) tegen een aantrekkelijke kostprijs. Bij het zelf aanschaffen is subsidie van de rijksoverheid mogelijk.
Zonder aardgas
Dit systeem heet een “bronnet” of een “ZLT-net” (ZLT staat voor Zeer Lage Temperatuur). Omdat er naast warmte uit oppervlaktewater, nog meerdere andere bronnen op aangesloten kunnen worden, wordt de term bronnet gebruikt. Hierbij kan je onder meer denken aan restwarmte uit de koeling van supermarkten, aan warmte uit rioolzuivering, of aan zonnecollectoren.
Voor de warmte die je uit het bronnet haalt, wordt geen geld gevraagd. Wel betaal je voor het aangesloten zijn een vastrecht per maand. Deze vaste kosten zijn kostendekkend, er wordt geen commerciële prijs berekend om winst te maken.
Al 25 jaar een bronnet in Houten
In Houten werkt zo’n bronnet al 25 jaar heel betrouwbaar in de Mossen. Daar zijn 245 woningen sinds het jaar 2000 aangesloten op een bronnet met een WKO bij de Oosterlaakplas. Toen in 2015 de warmtepompen in de woningen aan vervanging toe waren hebben de bewoners besloten om door te gaan met het bronnet, dat hun goed beviel.
Ze betaalden in 2024 voor hun warmte €148,- per maand, inclusief de lease van hun warmtepomp. Bewoners die de warmtepomp niet huren, maar zelf kochten, betaalden €83,- per maand.
Gratis koeling
Een bronnet is extra aantrekkelijk omdat de aangesloten woningen in de zomer gratis worden gekoeld. De warmte die dan in de woning te veel is, wordt naar de ondergrondse WKO afgevoerd om weer te gebruiken in de winter. Daar komt geen elektrisch apparaat aan te pas: de stroming van het water koelt gratis. Daarom zie je bij de aangesloten woningen in de Mossen geen airco units aan de gevels hangen.
Buurtwarmte doen we samen
In de Hagen, de Gaarden, de Weiden en de Hoeven zijn groepjes bewoners aan de slag gegaan omdat ze ook wel zo’n bronnet willen. Zij vinden aardgasloos verwarmen en stroomloos koelen aantrekkelijk. Ze wachten niet af tot de Gemeente of een groot bedrijf het voor ze regelt. Onder bewoners blijkt genoeg enthousiasme en deskundigheid te zijn om het werk te beginnen. Een kerngroep en diverse werkgroepen hebben al veel gedaan. Naast het vergaren van kennis & informatie, het uitwerken van de technische opties en het aanvragen van subsidies en financiering voor de volgende fasen (haalbaarheidsonderzoeken, participatie en ontwikkeling) van dit project, worden de bewoners uit de 4 wijken in het bijzonder en alle Houtenaren in het algemeen doorlopend op de hoogte gehouden en betrokken. En er is ondersteuning van EnergieRijk Houten.
De ideeën voor een bronnet krijgen steeds vastere vorm en er wordt gewerkt aan subsidieaanvragen voor een haalbaarheidsonderzoek (bij de Provincie Utrecht) en de ontwikkelfase (Ontwikkelfonds warmte).
Ook zijn bewoners uit het team bezig met het oprichten van de Coöperatie Buurtwarmte Houten.
Wat vinden de bewoners in de Mossen?
Ardy en Niko spraken ook met enkele bewoners uit de Mossen. Door de tevredenheid over het comfort in hun woningen is het enthousiasme over het realiseren van bronnetten nog verder toegenomen. Een uitspraak die opvalt is: “Wij zetten de thermostaat op 20 graden en hoeven er nooit meer naar om te kijken. Het hele jaar door, overdag en ‘s nachts, ’s zomers en ’s winters, genieten we van een heerlijk constante temperatuur.” Ook spraken zij met de “geestelijke vader” van het bronnet in de Mossen, Henk Faber. Henk heeft uitgelegd hoe het netwerk in deze wijk is ontworpen en functioneert. Met deze kennis kunnen we ook aan de gang in de andere wijken in Houten.
Een bronnet is geen warmtenet
Houten kent al jaren binnen de Vijfwal een warmtenet dat door Eneco wordt geëxploiteerd. Dat is een heel ander systeem. Een paar belangrijke verschillen tussen een warmtenet en een bronnet worden uitgelegd met de volgende vragen:
Hoe hoog is de temperatuur in de leidingen?
in een warmtenet ongeveer 70°C; in een bronnet ongeveer 18°C.
Wat voor leidingen worden er toegepast? in een warmtenet zijn het kostbare stalen buizen met een dikke isolatie; in een bronnet worden goedkope flexibele kunststof leidingen gebruikt, met dunne isolatie
Hoe zit het met koeling?
in een warmtenet is koeling niet mogelijk; in een bronnet kan je vrij eenvoudig je woning passief koelen!
Heb je een warmtepomp per woning nodig?
bij een warmtenet is een warmtepomp niet nodig; bij een bronnet is in elke woning een warmtepomp nodig
Wie is de baas over het netwerk?
in de Vijfwal is Eneco de baas; in de Hagen willen de bewoners zelf het heft in handen houden
Hoe betaal je voor de warmte?
Bij een warmtenet wordt afgerekend per gebruikte gigajoule; Bij een bronnet betaal je alleen vaste kosten per maand. Er worden geen variabele kosten in rekening gebracht. De warmtepomp gebruikt natuurlijk wel elektrische energie. Je hebt geen verbruik aan elektra voor een airco.
Meer weten over Buurtwarmte doen we samen in Houten-Noord? Kijk hier.
Ardy Notenboom & Niko Portegies
